Aktualności

Jak wspierać NGO w trakcie kryzysu? Przykładem pozytywnego działania w tej sprawie jest ujęcie organizacji pozarządowych w tzw. tarczy antykryzysowej. Na uznanie zasługuje w szczególności dostrzeżenie przez projektodawcę, że organizacje pozarządowe realizują ważne społecznie zadania pożytku publicznego, także zatrudniają pracowników a w swoim bieżącym funkcjonowaniu napotykają na podobne trudności natury gospodarczej jak przedsiębiorcy.

Opublikowany 26 marca rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw nadaje możliwość przyznania przez starostę dofinansowania organizacjom pozarządowym na pokrycie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz składek na ubezpieczenia społeczne.

Jakie dokumenty należy złożyć?

Dofinansowanie ma zostać wypłacane co miesiąc po złożeniu przez organizację oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników (co ważne, dotyczy to nie tylko umowy o pracę, ale też m.in. umowy o pracę nakładczą, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług), kosztach wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który ma nastąpić dofinansowanie. NGO musi także oświadczyć o niezaleganiu w regulowaniu (do trzeciego kwartału 2019 roku):

• zobowiązań podatkowych,
• składek na ubezpieczenia społeczne,
• ubezpieczeni zdrowotne,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
• Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy

a także o:

• wystąpieniu spadku przychodów z działalności statutowej
• numerze rachunku bankowego albo numerze rachunku prowadzonego w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej właściwego dla prowadzonej działalności statutowej.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że wniosek o dofinansowanie organizacja pozarządowa składa we właściwym powiatowym urzędzie pracy w terminie 14 dni od ogłoszenia naboru.

Jak udowodnić spadek przychodów?

Organizacja musi wskazać łączne przychody w ciągu 2 dowolnych miesięcy kalendarzowych w 2020 roku (do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania) i porównać je do łącznych przychodów z analogicznych dwóch miesięcy w 2019 roku – jeżeli więc wniosek będzie miał zostać złożony 3 kwietnia, to organizacja może np. podać swoje przychody w lutym i marcu 2020 roku i porównać je z dochodami w lutym i marcu 2019 roku. To ważne, gdyż spadek obrotów wpływa na przyznane dofinansowanie – i tak, dotacja może zostać przyznana w maksymalnej wysokości:

• 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy), jeśli spadek obrotów nastąpił o co najmniej 30%
• 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia (powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy), jeśli spadek obrotów nastąpił o co najmniej 50%
• 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia (powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy), jeśli spadek obrotów nastąpił o co najmniej 80%.

Jednocześnie ustawa nakłada obowiązek utrzymania zatrudnienia przez dofinansowaną organizację przez okres dofinansowania (nie dłuższy niż 3 miesiące, chyba że Rada Ministrów wydłuży ten termin) oraz okres równy temu okresowi już po zakończeniu dofinansowania – przykładowo, jeśli organizacja skorzysta ze wsparcia przez 2 miesiące, będzie musiała utrzymać zatrudnienie przez kolejne dwa miesiące od ustania finansowania.

Co należy zmienić?

Zespół ekspercki KIPR zwrócił uwagę na uznaniowość decyzji starosty w kwestii przyznania dofinansowania organizacji pozarządowej. Przyjęcie takiego rozwiązania może doprowadzić do nadużyć, dlatego KIPR proponuje alternatywne rozwiązanie, w którym odmowa przyznania dofinansowania następuje w formie decyzji, od której przysługuje odwołanie do właściwego wojewody. Jak wskazuje w opublikowanym niżej uzasadnieniu zespół ekspercki KIPR, rozwiązanie to posiada dwie zalety:

• jest wyrazem zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.
• zasadnym jest, aby organem odwoławczym był w omawianym przypadku wojewoda, czyli organ administracji rządowej odpowiedzialnej w pierwszej kolejności za wdrożenie i monitorowanie rozwiązań zaproponowanych w całym przedmiotowym projekcie ustawy.

Treść poprawki wraz z uzasadnieniem przygotowali członkowie zespołu eksperckiego KIPR – dr Filip Ludwin oraz dr Tymoteusz Zych.

Poprawka do rządowego projektu ustawy
o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19,
innych chorób zakaźnych
oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
oraz niektórych innych ustaw (druk nr 299)

Poprawka

W art. 1 w pkt 14 w dodawanym art. 15zzb po ust. 12 dodaje się ust. 13-17 w brzmieniu:

„13. Odmowa przyznania dofinansowania, o którym mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji.

14. Od decyzji o odmowie przyznania dofinansowania, o której mowa w ust. 12, przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo wojewody.

15. Odwołanie wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia dostarczenia decyzji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

16. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie trzech dni od dnia otrzymania odwołania, jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji, w której zmienił zaskarżoną decyzję.   

17. Organ odwoławczy rozpatruje odwołanie niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni od dnia otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy.”

W art. 1 w pkt 14 w dodawanym art. 15zze po ust. 11 dodaje się ust. 12-16 w brzmieniu:

„12. Odmowa przyznania dofinansowania, o którym mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji.

13. Od decyzji o odmowie przyznania dofinansowania, o której mowa w ust. 12, przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo wojewody.

14. Odwołanie wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia dostarczenia decyzji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

15. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie trzech dni od dnia otrzymania odwołania, jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji, w której zmienił zaskarżoną decyzję.    

16. Organ odwoławczy rozpatruje odwołanie niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni od dnia otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy.”

Uzasadnienie

Niniejsza poprawka ma na celu wprowadzenie odpowiedniego trybu odwoławczego w zakresie postępowania w sprawie przyznania dofinansowania, o którym mowa w przedmiotowym projekcie ustawy w art. 1 pkt 14 w dodawanym art. 15zzb ust. 1 i art. 15zze ust. 1 (dofinansowanie przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Obydwie proponowane zmiany w treści projektu ustawy są analogiczne, dotyczą tego samego rodzaju wsparcia i z tego powodu mogą być rozpatrywane łącznie jako jedna poprawka z takim samym uzasadnieniem.  

Podkreślić przede wszystkim należy, że wprowadzana forma pomocy jest bardzo potrzebna przedsiębiorcom i podmiotom sektora pozarządowego. Na uznanie zasługuje w szczególności dostrzeżenie przez projektodawcę, że organizacje pozarządowe realizują ważne społecznie zadania pożytku publicznego, także zatrudniają pracowników a w swoim bieżącym funkcjonowaniu napotykają na podobne trudności natury gospodarczej jak przedsiębiorcy. Dają one o sobie znać tym bardziej w szczególnie ciężkim okresie, jakim jest trwająca obecnie pandemia koronawirusa SARS-CoV-2. Aby zapewnić, że udzielane wsparcie będzie przyznawane w sposób rzetelny, należy zagwarantować odpowiedni i sprawny tryb odwoławczy, w ramach którego możliwa będzie weryfikacja działań starosty – organu stwierdzającego, czy dofinansowanie zostanie przyznane.

Dlatego proponuje się, aby odmowa przyznania dofinansowania, o którym mowa w dodawanym art. 15zzb ust. 1 i art. 15zze ust. 1, zapadała w formie decyzji administracyjnej. Od takiej decyzji przysługiwałoby niezadowolonej stronie odwołanie do wojewody właściwego miejscowo. Aby usprawnić i przyspieszyć procedurę odwoławczą – co jest szczególnie ważne w warunkach stanu epidemii – proponuje się również skrócenie terminu na wniesienie odwołania (do siedmiu dni od dnia dostarczenia decyzji stronie), jak również nałożenie na organ odwoławczy obowiązku rozpatrzenia odwołania niezwłocznie, przy czym nie może być to okres dłuższy niż czternaście dni od dnia otrzymania odwołania wraz z aktami sprawy. Odwołanie wnoszone będzie za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Organ ten będzie obowiązany do przekazania odwołania wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie trzech dni od dnia otrzymania odwołania, jeżeli w tym terminie nie zmieni zaskarżonej decyzji.

Tak ukształtowany tryb odwoławczy pozwoli na sprawną weryfikację rozstrzygnięć organu pierwszej instancji, w tym przypadku starosty, i jest zgodny z obowiązującym stanem prawnym w zakresie prowadzenia postępowania administracyjnego. Po pierwsze, jest wyrazem zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Po drugie, zasadnym jest, aby organem odwoławczym był w omawianym przypadku wojewoda, czyli organ administracji rządowej odpowiedzialnej w pierwszej kolejności za wdrożenie i monitorowanie rozwiązań zaproponowanych w całym przedmiotowym projekcie ustawy. Jest to tym bardziej właściwe, gdy weźmie się pod uwagę, że dofinansowanie dofinansowanie przynależy do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Ponadto istotnym jest, żeby zasady i kryteria przyznawania pomocy w obecnej sytuacji były jednolite na terenie całego kraju. Nadzór i kontrola ze strony organu administracji rządowej niewątpliwie będzie w stanie znacząco przyczynić się do standaryzacji i obiektywizacji procedury dysponowania środkami publicznymi. Znacznie mniej efektywnie z tej roli mogłyby się wywiązać samorządowe kolegia odwoławcze – tradycyjne organy wyższego stopnia względem organów jednostek samorządu terytorialnego.

Zauważyć należy, że ustawodawca przewidział możliwość wyznaczenia innego organu odwoławczego, niż wynika to z ogólnych regulacji ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: kpa). Art. 127 § 2 kpa stanowi, że organem właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Potwierdzeniem swobody ustawodawcy w zakresie określenia organu odwoławczego jest także regulacja zawarta w art. 17 pkt 1 kpa, która stanowi, że organami wyższego stopnia w stosunku do organów samorządu terytorialnego są samorządowe kolegia odwoławcze tylko gdy ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Wiele jest przypadków, w których organem wyższego stopnia w stosunku do starosty nie jest samorządowe kolegium odwoławcze, a wojewoda (por. np. art. 82 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane) lub inne organy administracji wojewódzkiej, jak choćby wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego (por. m.in. art. 7b ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Skrócenie terminu do wniesienie odwołania również nie stoi w sprzeczności z przepisami kpa. Art. 129 § 3 kpa stanowi wyraźnie, że przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania. Skrócenie pozostałych terminów wynika z naczelnego założenia o konieczności jak największego usprawnienia procedury odwoławczej.