Aktualności

8 września 2021 r. rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (dalej: projekt ustawy) wpłynął do Sejmu^[1]. Są to zmiany podatkowe wprowadzane w ramach Polskiego Ładu. Z początkiem października br. projekt ustawy został skierowany do Senatu, który ma czas na zajęcie się nim do 3 listopada 2021 r. Ponieważ zmiany były planowane na wprowadzenie wraz z początkiem 2022 r., a przepisy nowelizacji zawierają 30-dniowe vacatio legis, publikacja ostatecznego tekstu ustawy w Dzienniku Ustaw powinna nastąpić do końca listopada.

Obok szeroko komentowanych zmian dotyczących podniesienia kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł, progu podatkowego do 120 tys. zł czy zmian przy obliczaniu składki zdrowotnej, projekt ustawy przewiduje także zmiany w kwestiach ulg podatkowych przy wsparciu określonej działalności.

Z uwagi na przedmiot poniższej analizy, dotyczy ona zmian proponowanych do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm., dalej: ustawa o PIT).

Główne wnioski

• Projekt ustawy dotyczy ulg podatkowych w związku ze wsparciem działalności sportowej, kulturalnej, szkolnictwa wyższego oraz nauki.
• Podatnicy będą mogli odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę stanowiącą 50% kosztów uzyskania przychodów.
• Ograniczenie działalności kulturalnej do prowadzonej przez instytucje kultury lub uczelnie artystyczne i publiczne szkoły artystyczne, a tym samym całkowite pominięcie organizacji pozarządowych nie tylko nie zachęci do finansowania ich działalności, ale może wręcz zniechęcać do tego niektóre podmioty.

Zakres wprowadzonej ulgi 

Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie ulg dla podmiotów, które wspierają działalność sportową, kulturalną, szkolnictwo wyższe oraz naukę. Jest to nowa propozycja, która ma być zachętą do zaangażowania.

Jak zostało wskazane w uzasadnieniu do projektu ustawy, ulga ta jest dedykowana podatnikom PIT o przychodach „z działalności gospodarczej, z której dochody opodatkowane [są] na ogólnych zasadach według skali podatkowej lub według 19% stawki podatku” oraz nie będzie mogła ona przekroczyć wysokości dochodów z działalności gospodarczej uzyskanych w roku podatkowym.

Według przedstawionych założeń, ulga ma umożliwiać podatnikowi odliczenie od podstawy obliczenia podatku połowy kosztów uzyskania przychodów poniesionych na cele zawarte w ustawie. Dotyczy to kosztów, które nie były w żaden sposób zwrócone lub odliczone od dochodu. Ulga ma być odliczana w zeznaniu rocznym. Dodatkowa preferencja podatkowa ma motywować do wsparcia określonej działalności, a tym przyczynić się do zwiększenia środków przez podmioty prowadzące tę działalność.

Rodzaje kosztów związanych ze wsparciem działalności sportowej

Ustawa precyzuje rodzaje kosztów, których ma dotyczyć ulga, tak np. odnośnie działalności sportowej będą to cele z art. 28 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127 poz. 857 z późn. zm.), dalej: ustawa o sporcie^[2], a więc dotacji celowej dla klubów sportowych. Co istotne, dotyczy to klubów sportowych niedziałających w celu osiągniecia zysku. Samo wsparcie może wiązać się z realizacją programów szkoleniowych, dotyczyć finansowania sprzętu, wydatków związanych z organizacją czy uczestnictwem w zawodach sportowych, kosztach związanych ze szkoleniami w obiektach sportowych czy pokrycia stypendiów sportowych lub ewentualnego wynagrodzenia kadry.

Poza sytuacjami opisami w ustawie o sporcie, kosztem takim jest także finansowanie stypendium sportowego^[3] czy imprezy sportowej niebędącej masową imprezą sportową^[4]. Rozwiązania te ma zawierać dodany nowelizacją do ustawy o PIT art. 26ha (art. 1 pkt 45 projektu ustawy).

Rodzaje kosztów związanych ze wsparciem działalności kulturalnej

W przypadku finansowania działalności kulturalnej projektodawca w dodawanym art. 26ha ust. 4 (art. 1 pkt 45 projektu ustawy) wskazuje finansowanie:

„1) instytucji kultury wpisanych do rejestru prowadzonego na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej;

2) działalności kulturalnej realizowanej przez uczelnie artystyczne i publiczne szkoły artystyczne”.

O ile zakres drugiego z punktów, dotyczącego aktywności uczelni i publicznych szkół artystycznych jest dość jasny, to podmioty wskazane w pierwszym punkcie wymagają rozwinięcia.

Projektodawca odwołuje się do ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. Nr 114, poz. 493, z późn. zm., dalej: ustawa o działalności kulturalnej). Akt ten określa różne formy działalności kulturalnej prowadzonej przez organy państwowe lub organy samorządu terytorialnego (art. 1 ust. 2-3 ustawy o działalności kulturalnej). Mogą one organizować instytucje kultury, prowadzą też rejestry, do których odpowiednie instytucje kultury są wpisywane z urzędu, uzyskując tym samym osobowość prawną (art. 14 ust. 1 i 3 ustawy o działalności kulturalnej).

Zatem o ile podmioty objęte możliwością korzystnego dofinansowania działalności sportowej zostały określone dość szeroko, działalność kulturalna została ograniczona do aktywności prowadzonej przez poszczególne organy reprezentujące władzę publiczną. Wydaje się to o tyle szkodliwe, że istnieje wiele organizacji społecznych zajmujących się szeroko rozumianą działalnością w obrębie kultury. Podmioty te często działają lokalnie, są finansowane oddolnie, swoją pracę opierają na wolontariacie. Jak wskazują przeprowadzane badania, problemy związane z finansami III sektora pojawiały się już w ubiegłych latach (zwłaszcza w związku z niepewnością finansowania, co rzutuje również na możliwość podejmowania planów dalszych działań)^[5]. Sytuacja ta została spotęgowana przez okres pandemii, natomiast spadek przychodów jest najbardziej zauważalny wśród fundacji lub stowarzyszeń z małych lub średnich miast^[6]. 

Paradoksalnie, wprowadzenie ulg podatkowych mających zachęcać do wsparcia określonej działalności, może spowodować dalszy spadek przychodów organizacji społecznych aktywnych również w obszarach kultury. Podatnik może bowiem uznać, że korzystniejsze jest dla niego finansowanie państwowych lub samorządowych instytucji kultury. Tym samym nie tylko nie motywuje to do rozpoczęcia wsparcia III sektora, ale wręcz może spowodować zaprzestanie istniejącego; bardziej opłacalne okazuje się przeniesienie finansowania na inny podmiot.

Wydaje się zatem słusznym sugestia rozbudowy projektowanego art. 26ha o możliwość odliczenia ulgi z tytułu poniesienia kosztów wsparcia udzielonego na działalność stowarzyszeń w rozumieniu art. 2 i art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20 poz. 104 z późn. zm.) oraz fundacji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. Nr 21 poz. 97 z późn. zm.). Przyczyni się to nie tylko do poszerzenia możliwości przekazania wsparcia przez podatnika, ale również może stanowić zachętę do dofinansowania III sektora. W konsekwencji może to doprowadzić do wzmocnienia działalności społecznej, a być może także stanie się bodźcem do szerszego zaangażowania się.

Rodzaje kosztów związanych ze wsparciem szkolnictwa wyższego i nauki

W kwestii działalności wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę projekt ustawy wskazuje na koszty poniesione w związku z pięcioma obszarami:

1. stypendiami^[7], 
2. opłatami^[8] związanymi z kształceniem pracownika, finansowanymi przez podatnika,
3. wynagrodzeniami studentów odbywających u podatnika staże i praktyki,
4. studiami dualnymi^[9],
5. wynagrodzeniami wypłacanymi przez 6 miesięcy przez podatnika orgaznizującego praktyki zawodowe dla studentów określonej uczelni pracownikowi będącemu absolwentem tej uczelni, który został zatrudniony przez pośrednictwo akademickiego biura karier^[10].

Ocena proponowanych nowelizacji

Co do zasady należy zgodzić się z projektodawcą w zakresie stwierdzenia, że proponowana ulga może przyczynić się do bardziej aktywnego wsparcia działalności określonej w projektowanym art. 26ha ust. 1. Tym samym oczywiście będzie działała na korzyść podmiotów wymienionych w przywołanym przepisie. Jednak obok tych pozytywnych aspektów, projekt ustawy w obecnym kształcie nie tylko pomija organizacje społeczne, nie zachęcając do ich finansowego wsparcia, ale również może spowodować zmniejszenie ich obecnych wpływów poprzez rezygnację na rzecz korzystniejszego pod względem ulg podatkowych, wsparcia innych podmiotów. Jest to tym bardziej niekorzystne, że okres pandemii i izolacji okazał się szczególnie dotkliwy dla III sektora.  Należy zatem rozważyć uwzględnienie wśród wymienionej działalności, aktywności związanej z organizacjami społecznymi.

---

^[1] Opis przebiegu procesu legislacyjnego dostępny jest pod adresem: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1532 (dostęp: 24.10.2021).

^[2] Art. 28 ustawy o sporcie:

1. Klub sportowy, działający na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, niedziałający w celu osiągnięcia zysku, może otrzymywać dotację celową z budżetu tej jednostki na podstawie uchwały, o której mowa w art. 27 ust. 2, z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 869, z późn. zm.) w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku. 

2. Dotacja, o której mowa w ust. 1, ma służyć realizacji celu publicznego, o którym mowa w art. 27 ust. 2, i może być przeznaczona w szczególności na: 

1) realizację programów szkolenia sportowego, 

2) zakup sprzętu sportowego, 

3) pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach, 

4) pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego, 

5) sfinansowanie stypendiów sportowych i wynagrodzenia kadry szkoleniowej – jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.

^[3] Według projektowanego art. 26ha ust. 3, stypendium sportowe ma być definiowane jako „finansowane przez podatnika jednostronne, bezzwrotne świadczenie pieniężne, które jest przyznawane przez jednostki samorządu terytorialnego, ministra właściwego do spraw kultury fizycznej, organizacje pożytku publicznego lub kluby sportowe, za osiągnięcie określonego wyniku sportowego lub umożliwiające przygotowanie się do imprezy sportowej”.

^[4] Jako definicją masowej imprezy sportowej posłużono się przedstawioną w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62 poz. 504 z późn. zm.). 

Stanowi ona, że poprzez masową imprezę sportowa „należy (…) rozumieć imprezę masową mającą na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizowaną na: 

a) stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy masowej – nie mniej niż 300, 

b) terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na którym liczba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób wynosi nie mniej niż 1000”.

^[5] B. Charycka, M. Gumkowska, „Kondycja organizacji pozarządowych 2018”, s. 38, https://api.ngo.pl/media/get/119347 (dostęp: 24.10.2021).

^[6] B. Charycka, M. Gumkowska, „Rok w pandemii. Raport z badań organizacji pozarządowych 2020/2021”, s. 44, https://api.ngo.pl/media/get/160530 (dostęp: 24.10.2021).

^[7] Projektodawca odwołuje się do następujących przepisów dotyczących stypendiów:

– art. 97 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1668 z późn. zm., dalej: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce):

„1. Stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie może być przyznane studentowi przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną.

2. Na wniosek osoby przyznającej stypendium, o której mowa w ust. 1, minister zatwierdza zasady jego przyznawania”.

– art. 213 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce:

„Stypendium naukowe może być przyznane doktorantowi przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną na zasadach określonych w art. 97 ust. 2”.

– art. 283 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1669, z późn. zm.):

„W odniesieniu do doktorantów, którzy rozpoczęli studia

doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020, zasady przyznawania stypendiów naukowych, o których mowa w art. 199b ustawy uchylanej w art. 169 pkt 3, zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki zgodnie z art. 173b ust. 2 tej ustawy przed dniem wejścia w życie ustawy, o której mowa w art. 1, zachowują moc”.

^[8] Są to opłaty, o których mowa w art. 163 ust. 2 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce:

„Za kształcenie na studiach podyplomowych, kształcenie specjalistyczne lub kształcenie w innych formach można pobierać opłaty”.

^[9] Rozumianymi według art. 62 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce:

„Uczelnia może prowadzić studia dualne, które są studiami o profilu praktycznym prowadzonymi z udziałem pracodawcy. Organizację studiów określa umowa zawarta w formie pisemnej”.

^[10] Rozumianego według art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99 poz. 1001 z późn. zm.): 

„oznacza to jednostkę działającą na rzecz aktywizacji zawodowej studentów i absolwentów szkoły wyższej, prowadzoną przez szkołę wyższą lub organizację studencką, do której zadań należy w szczególności:

a) dostarczanie studentom i absolwentom szkoły wyższej informacji o rynku pracy i możliwościach podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

b) zbieranie, klasyfikowanie i udostępnianie ofert pracy, staży i praktyk zawodowych,

c) prowadzenie bazy danych studentów i absolwentów uczelni zainteresowanych znalezieniem pracy,

d) pomoc pracodawcom w pozyskiwaniu odpowiednich kandydatów na wolne miejsca pracy oraz staże zawodowe,

e) pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy”.