Newsfeed

Jak już zostało zaznaczone, po złożeniu wniosku o udostępnienie informacji publicznej właściwy podmiot powinien stwierdzić, czy w danej sprawie znajdują zastosowanie przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej, a więc przede wszystkim zdecydować, czy dane o jakie ubiega się wnioskujący rzeczywiście są informacją publiczną.

Należy pamiętać, że prawo dostępu do informacji publicznej nie jest nieograniczone – w sytuacji, gdy jej udostępnienie miałoby naruszyć tajemnice przedsiębiorstwa lub prywatność osoby fizycznej oraz danych tych nie udostępnia się. Ponadto nie udostępnia się danych chronionych na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowych.

Informacja publiczna a informacja nie-publiczna

Stąd fundamentalną dla naszego zagadnienia kwestią jest ustalenie, co to jest informacja publiczna. Zgodnie z ustawą uznaje się za nią każdą informację o sprawach publicznych. Jest to pojęcie niezwykle szerokie, a ustalenie jego treści zależy od wielu czynników.

Przede wszystkim informacja publiczna dotyczy sfery faktów, a nie planów czy zamierzeń podmiotów zobowiązanych do jej udostępniania. Jest nią treść dokumentów, wystąpień, opinii i ocen wytworzonych przez organy władzy publicznej i podmioty niebędące organami administracji publicznej, niezależnie do jakiego podmiotu są one kierowane i jakiej sprawy dotyczą.

W praktyce stosowania tych regulacji jednym z zasadniczych problemów jest ustalenie jakie informacje mogą zostać uznane za nieposiadające charakteru informacji publicznej. Do tej pory w orzecznictwie sądów administracyjnych wypracowano wiele przykładów danych niebędących informacją publiczną.

Do grupy tej zaliczono m.in. kwestię posiadania przez rektora uczelni honorowego doktoratu, projekty uchwał organów spółdzielni mieszkaniowej, żądanie informacji o obowiązującym prawie oraz żądanie stosowania wskazanych przepisów prawa w konkretnej sprawie, uwierzytelnione odpisy kar porządkowych nałożonych przez pracodawcę – starostwo powiatowe – na pracowników, wiadomości niedotyczące faktów, lecz stosowania prawa w indywidualnej sprawie z zakresu administracji publicznej w ramach zindywidualizowanego i skonkretyzowanego postępowania administracyjnego, wewnętrzną korespondencję mailową pomiędzy pracownikami organu lub pomiędzy nimi a konsultantami albo innymi organami władzy publicznej.

Wobec tego jakimi kryteriami należy kierować się przy ustalaniu, czy dana informacja podlega pod zakres ustawy o dostępie do informacji publicznej?

Metody oceny charakteru informacji publicznej

Sądy administracyjne wskazują przede wszystkim, że to, czy dana informacja podlega pod zakres ustawy, musi zostać indywidualnie ocenione w każdym przypadku. Warto pamiętać, że ta daje prawo do uzyskania informacji o sprawach publicznych, nie przyznaje jednak uprawnienia do otrzymania każdej informacji będącej w posiadaniu adresata wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

Dlatego też nie każde działanie podmiotu zobowiązanego będzie przedmiotem informacji publicznej, lecz tylko takie, które zawiera pewien dodatkowy element w postaci „sprawy publicznej”. Tego typu sprawy odnoszą się do funkcjonowania państwa i jego organów, dotyczą interesów szerszej grupy obywateli lub gospodarowania mieniem publicznym.

Założeniem ustawodawcy było szerokie ujęcie definicji informacji publicznej i w jej zakresie mieści się wszystko, co wiąże się bezpośrednio z funkcjonowaniem i trybem działania podmiotów, o których mowa w ustawie.

Polskie sądy za informację publiczną uznawały np. dane dotyczące wydatkowania środków publicznych w ramach zawieranych przez gminę umów cywilnoprawnych, nagród przyznanych pracownikom urzędu czy informacje dotyczące kwot wynagrodzeń i ich składników oraz kwot nagród wypłacanych z budżetu publicznego za wykonywanie funkcji publicznych, pozwolenia na budowę i będące ich częścią projekty architektoniczno-budowlane czy fakty związane z wykonywaniem stanowiska nauczyciela w zakresie w jakim pozwalają na ocenę jakości działalności dydaktyczno-wychowawczej przez szkołę.

Należy pamiętać, że informacji publicznej nie stanowią dokumenty prywatne, które podmiot prywatny kieruje do organu administracji publicznej. Nie jest przy tym istotne, jakiego rodzaju postępowanie wszczyna dokument prywatny (administracyjne, skargowo-wnioskowe czy inne) i czy w ogóle wszczyna, bądź też, jakiej czynności organu oczekuje podmiot, składając dokument prywatny.

Ponadto informacji publicznej nie stanowią tzw. dokumenty wewnętrzne i informacje techniczne. Dokumenty wewnętrzne zawierają dane służące realizacji zadania publicznego, ale nie przesądzające o kierunkach działania organu. Zalicza się do nich wszelkie dokumenty służące uzgadnianiu stanowisk czy wymianie informacji i poglądów pomiędzy właściwymi organami.

Natomiast informacja techniczna, jako tajemnica przedsiębiorstwa, jest przedmiotem ochrony. Organ zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej nie ma prawa przekazywać danych, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności, np. informacji posiadających wartość gospodarczą.

Sposób udostępnienia informacji publicznej

Udostępnienie informacji publicznej następuje w drodze czynności materialno-technicznej, a nie decyzji administracyjnej. Nie jest decyzją administracyjną, ale czynnością faktyczną polegającą na przekazaniu wnioskodawcy żądanych informacji.

Jednocześnie przepisy prawa nie określają jaką formę powinna przybrać ta czynność – określa ją treść wniosku o udzielenie informacji publicznej. Celem czynności materialno-technicznych jest wywołanie skutku faktycznego, a nie konkretyzacja norm prawnych. Udzielenie informacji publicznej wywołuje skutek faktyczny w postaci przekazania wnioskującemu żądanych przez niego danych.

Dopiero odmowa udzielenia informacji publicznej stanowi zastosowanie przepisów prawa do konkretnego przypadku poprzez uznanie, że w danej sprawie nie może dojść do udostępnienia żądanych informacji.

Warto wspomnieć, że w przypadku stwierdzenia przez podmiot, że wnioskowane dane nie stanowią informacji publicznej, powinien on wystosować do wnioskodawcy pismo informacyjne o nienależeniu żądanej informacji do kategorii informacji publicznej.

W przypadku niepodjęcia tej czynności organ naraża się na zarzut bezczynności. Jednocześnie sądy przyjmują, że takie pismo jest aktem z zakresu administracji publicznej, stąd też może być ono przedmiotem postępowania odwoławczego oraz skargi do sądu administracyjnego.

W sytuacji, gdy wnioskodawca podważa stanowisko podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej, tzn. nie zgadza się z tym, że wnioskowana informacja nie ma charakteru informacji publicznej, może wezwać podmiot do zaprzestania naruszania prawa lub skierować sprawę do sądu administracyjnego w trybie skargi na bezczynność organu.